کسب مهارت در مراوده و مکالمه با بیمار روانی
مطالعات نشان داده که مهارت اعضاء خانواده در مراوده و مکالمه با بیمار روانی بر کاهش دفعات بستری و طول مدت آن تأثیر قابل ملاحظه دارد. به تجربه نیز مشخص شده که توانائی و مهارت در مکالمه و مراوده با بیمار روانی از فشار روحی و وضعیتهای ناگوار در خانه می‌کاهد. هرچه بیشتر قادر به درک طرز تفکر و تفسیر بیمار روانی باشید بیشتر می‌توانید با او ارتباط موثر برقرار کنید. با آموزش روشهای مشخص مراوده با بیمار، نه تنها توانائی درک او به طور قابل ملاحظه بالا می‌رود، بلکه مراوده با او به نتایج بهتر هم می‌انجامد.
ارتباط و مکالمه با بیمار روانی
بیماران روانی دارای علائم و خصوصیاتی هستند که مراوده با آنها را مستلزم برخی تعدیلها می‌گرداند تا بتوان هم او را بهتر درک کرد و هم آسانتر با او به مراوده پرداخت.
در این راهنما فهرستی از آن علائم و خصوصیات آمده است و در مقابل هر کدام روش منتخب برای مراوده با او مطرح شده است.
علائم و خصوصیات روش منتخب مراوده
ابهام، ناتوانی در تشخیص واقعیات ساده، صریح و بی‌پرده صحبت کنید.
اشکال در تمرکز عبارات کوتاه را مکرراً تکرار کنید.
تحریک پذیری تقاضا را محدود و از بحث و مجادله خودداری کنید.
استدلال ضعیف انتظار بحث مستدل و منطقی نداشته باشید.
در خود فرو رفته است ابتدا توجه او را جلب کنید.
آشفتگی او را راحت بگذارید تا تخلیله روحی کند.
نوسان عواطف اعمال و گفتارش را به خود نگیرید.
ناتوانی پیروی از برنامه منظم بر یک برنامه پافشاری کنید.
بی‌تفاوتی نسبت به دیگران جزو علائم بیماری محسوب کنید.
کناره‌گیری سر صحبت با او را بگشائید.
هذیان بحث نکنید.
ترس آرام بمانید.
احساس ناامنی عشق و پذیرش ابراز کنید.
احساس بی‌ارزشی مثبت باشید و احترامش بگذارید
گامهای ارائه پیشنهادهای مثبت
۱- در حالی که سر را کمی به طرف بیمار خم کرده‌اید به او نگاه کنید.
۲- صحبت را با خوشروئی و لبخند شروع کنید.
۳- با لحنی گرم که بیان‌کننده احساسی مثبت است به مکالمه بپردازید.
۴- دقیق و روشن، آن چه را مایلید او انجام دهد یا بگوید مشخص کنید.
مثلاً: کمک شما در آبیاری واقعاً کمک بزرگی است. یا اگر دارویت را هر صبح مصرف کنی بار گرانی از ذهنم برداشته می‌شود. یا برایم بسیار مهم است که به پزشک مراجعه کنی.
۵-به او تفهیم کنید که اجابت تقاضای شما چه احساسی در شما ایجاد خواهد کرد. مثلاً: خوشحال خواهم شد اگر… یا تقدیرت می‌کنم چون…
ارائه پیشنهادهای مثبت معمولاً در زمینه‌هائی چون مصرف مرتب دارو، انجام فعالیتی معین، به جا آوردن خواهشی یا تشویق فرد به مکالمه و یا طلب کمک برای حل مشکلی به کار می‌آیند.
اغلب مردم برای بیان احساسات منفی به روشی مؤثر، روشن و آرام دچار مشکل می‌شوند در صورتی که تذکر به بیمار و گفتن به او که کدام عمل یا کدام غفلت وی شما را ناراحت کرده، بسیار مهم است. زمان و چگونگی تذکر نیز بسیار مهم و شایستة دقت است.
بیان صریح احساسات منفی
برای بیان صریح احساسات منفی:
۱- مسئله را همان زمانی عنوان کنید که رفتار مشکل‌ساز سرزده است. منتظر بعد نشوید، مگر اینکه حفظ آرامش معقول و صراحت بیان در آن لحظه ممکن نباشد.
۲- مشخصاً کاری را که بیمار انجام داده یا سخنی را که گفته (یا از انجام کاری غافل مانده) و باعث برانگیختن احساس منفی در شما شده است، بطور مشخص و صریح بیان کنید. مثلاً به او بگوئید. «پسرم وقتی به جلو و عقب قدم می‌زنی، بعد مدتی می‌ایستی و به آسمان خیره می‌شوی احساس… می‌کنم.»
۳- به او بگوئید که تأثیر رفتار وی در شما چگونه است و چه احساسی منفی در شما برمی‌انگیزد. صریح و صادق باشید. در تکمیل مثال فوق «پسرم وقتی به جلو و عقب قدم می‌زنی، بعد مدتی می‌ایستی و به آسمان خیره می‌شوی من احساس غم بسیار می‌کنم، ناراحت می‌شوم، در خانه بودن و شما را در آن حال مشاهده کردن برایم بسیار گران است.
۴- از او خواهش کنید که رفتارش را عوض کند و یا از او بخواهید در یافتن راه حلی دیگر به شما کمک کند. مجدداً در ادامة مثال بالا، «پسرم وقتی به جلو و عقب قدم می‌زنی، بعد مدتی می‌ایستی و به آسمان خیره می‌شوی من بسیار غمگین و ناراحت می‌شوم، احساس بهتری می‌کردم اگر سعی می‌کردی کاری مفید و سازنده در خانه انجام دهی، آیا چبزی به فکرت نمی‌رسد که بتوانی هم‌اکنون انجام دهی؟»
مثالهای دیگر: «وقتی به درب می‌کوبی، واقعاً رنج می‌برم، خواهش می‌کنم متوقف کن.» «وقتی دندانت را مسواک نمی‌کنی، من ناراحت می‌شوم چه‌قدر خوب بود اگر انجامش می‌دادی» وقتی در بستر تمام روز را می‌مانی، خیلی عصبی می‌شوم، خوشحالتر می‌شدم اگر مرا در آبیاری باغچه کمک می‌کردی.»
۵- هنگام بیان احساس منفی به چهرة او نگاه کنید: این کار بر شدت اثر گفته شما می‌افزاید.
۶- هنگام بیان احساس منفی سر را به طرف او خم کنید و یا نزدیک او بروید این عمل صراحت بیان احساس را بیشتر می‌کند و همچنین کمک می‌کند که گفته شما را بهتر بشنود.
۷- قیافة جدی و متناسب با احساس منفی و پیام موردنظر داشته باشید.
۸- لحن بیان محکم و صدا را متناسب با احساس بیان شده به کار برید.
کنار آمدن با فرد مبتلا به بیماری روانی
ـ با بیمار روانی محترمانه و متناسب با سنش صحبت کنید.
ـ در مکالمه آرام، روشن و صریح عمل کنید.
ـ رفتاری محکم و قابل پیش‌بینی در پیش گیرید.
ـ محدودیتها، قوانین و انتظارات مشخص تعیین کنید.
ـ فاصله‌ای دوستانه حفظ کنید.
ـ بیمار بودن او را بپذیرید.
ـ علائم را دلیل وجود بیماری بدانید
ـ خود را در بروز علائم بحران یا هیجان مقصر ندانید.
ـ هنگام بحران و حالات هیجانی تماس با بیمار را کم کنید.
ـ حتی هنگام ناموفقیت نگرشی مثبت داشته باشید.
ـ در کمال احترام به وی، اجازه دهید که در انجام برخی اعمال هم ناتوان باشد.
ـ هرگام کوچک و موفق در رفتار و کردارش را ملاحظه کنید و او را مورد تشویق قرار دهید.
ـ تشویق را مرتب و انتقاد را هم جداگانه انجام دهید.
ـ توجهتان را به فعالیت و توانائی فعلی او برای دستیابی به بهترین زندگی ممکن معطوف دارید.
ـ هدفهای نهائی را در سلسله گامهای کوچک شرح دهید.
ـ کمک کنید هدفهائی انتخاب کند که توانائی انجامشان را دارد.
ـ عادت کنید، در پاسخ به سؤالهای مربوط به آینده‌ای دور «نمی‌دانم» را به کار برید.
ـ اجازه ندهید بیماری او همة زندگی خانوادگی شما را به کابوسی غیرقابل تحمل تبدیل کند.
ـ فعال بمانید و برخی فعالیتها را بدون شرکت دادن بیمار و برای خودتان انجام دهید.
ـ هر چه بیشتر در مورد رفتار با بیمار روانی خود آموزی کنید و از حمایت اطرافیان و متخصصین هم بهره بگیرید.
روش افزایش قدرت تمرکز
ذهن نیمه‌آگاه وقتی به بهترین شکل تحت تأثیر و کنترل در می‌آید که شخص در یک حالت استراحت کامل در تعمق یا تفکر باشد. در این حالت است که می‌توان به آن روی آورد و برآن مسلط شد. بنابراین ما پیشنهاد می‌کنیم که به منظور تأثیر بر ضمیر نیمه‌آگاه از طریق القای کنترل شده، هر روز دو نوبت به آن اختصاص یابد. کافی است این دفعات هر کدام تنها ده دقیقه باشد. نوبت اول باید در طول روز یا اوایل شب هنگامی که راحت هستید باشد. نوبت دوم باید شب هنگام یعنی زمانی که چراغها خاموش و شما آماده به خواب رفتن هستید باشد.
پیشنهاد می‌شود در طول روز به یک اتاق بروید، در را ببندید و همه صداهای مزاحم را خاموش کنید. روی یک تخت دراز بکشید و برای حدود پنج دقیقه به بهترین شکل ممکن استراحت کنید. بعد از آن که برای مدتی از روی بی‌حالی دراز کشیدید، فکر مثل جسم تمایل به سکون پیدا می‌کند. این حالت انفعالی بهترین راه ارتباط ضمیر آگاه با نیمه‌آگاه است. تقریباً بعد از ۵ دقیقه، شما از نظر فکری به القائاتی به خود شروع می‌کنید که ۵ دقیقة دیگر وقت لازم دارد. شما باید از ضمیر «من» به جای «تو» استفاده کنید. این القائات نه فقط از نظر فکری است بلکه مجسم و تصور می‌کنید که در حال تمرکز هستید و بطور موفقی به هدف خود نزدیک می‌شوید. باید سعی کنید که این تصور را تا آن جا که ممکن است واقعی بسازید بطوری که کلمات و تصاویر تمایل به یک تأثیر محونشدنی روی ضمیر نیمه‌آگاه شما داشته باشد. ما از قدت تحرک بخشیدن کلمات و ایده‌ها باخبریم؛ همچنین می‌دانیم که افکار به خودی خود دارای نیرو هستند. آنها دارای قدرت تکان و تحرک و نیرو بخشیدن به کسانی هستند که در معرض تأثیرشان واقع شوند. روش ما در استفاده از خودالقایی خود برای پیشرفت است.
از نمونه‌های خودالقایی الهامی است که به هنرمندان نابغه در هنگام تفکر یا رویا می‌رسد. اهداف خود القا شده‌ای که از حالات تفکر نوابغی مثل چایکوفسکی، بتهون، ویکتورهوگو، دیکنز و پو در هنر آنان متجلی شده کیفیتی استثنائی جهانی است. آنها نمی‌توانستند تنها با قدرت اراده به آن برسند. این نتایج خودالقایی و خودالهام‌گیری جالب و روشنگر است و دلیل بیشتر اعتبار، عملی بودن و مؤثر بودن روش ما برای بهبود استعداد تمرکز شماست
درست قبل از خواب واقعی و همزمان با تجسمهای عینی مهمترین زمان خودالقایی است. در بقیة این فصل ما این دوره را مورد مطالعه قرار می‌دهیم تا بفهمیم چرا این تمرین دارای چنین کارایی مؤثر بر ضمیر نیمه‌آگاه است.
تشریح این دوره و بحث دربارة آن در رابطه با روش ما، فکر شما را و این که چرا این دوره این قدر برای هدایت فکرتان مؤثر است، روشن می‌کند.
در طول روز، به هنگام یک استراحت کامل می‌توانید به خود القا کنید. درست قبل از خواب در یک دوره استراحت عمیقتر و کاملتر و در معرض القاپذیرتری بیشتری هستید. القائاتی که در این دوره انتقالی داده می‌شود بویژه چون شخص به خواب می‌رود و دارای تمایل به انتقال به ضمیر نیمه هشیار است مفیدند. پس در این جا راه مهمی به ضمیر نیمه آگاه دارد. وقتی مشا تجسم عینی خود را در این دوره به کار می‌برید، تأثیراتی که ضمیر نیمه‌آگاه گرفته دربرانگیختن ویژگیهایی که به دنبال آن هستید مفید خواهد بود. تأثیرگذاری ارادی روی ضمیر شخص از راه استفاده از تصاویر ذهنی در اثناء حالت نیمه خواب امر تازه‌ای نیست. کاهنان معابد معاصر باستان اولین کسانی بودند که از این دوره برای تهذیب فکری و جسمی و الهام استفاده می‌کردند.
بسیاری از شما می‌توانید بدون زنگ ساعت درزمانی خاص بیدار شوید. خواه آن را تشخیص بدهید یا نه، شما از روش هدایت القائات به ضمیر نیمه‌آگاه که درست هنگام قبل از خواب است استفاده کرده‌اید. لازم نیست القائات به صدای بلند باشد. برای استفاده از روش ما تنها فکر دربارة آنها کافی است، برای مثال، فکر بلند شدن از خواب در ساعت معین به ضمیر نیمه هشیار می‌رسد و چون ضمیر نیمه هشیار هیچ‌گاه به خواب نمی‌رود. شما را در زمان خاص بیدار می‌کند. بسیاری از ما همراه با مشکلاتی در ذهنمان به خواب رفته‌ایم و با تعجب دریافته‌ایم که ناخودآگاه آنها را طی شب از طریق استفاده از ضمیر نیمه‌آگاه حل کرده‌ایم.
فکر نیمه‌آگاه، ما را طی ساعتهای خواب و چرت کنترل می‌کند. ممکن است که ما به لبة تخت بغلتیم ونیفتیم، چون ما از طریق فکر نیمه آگاه، همیشه مواظب هستیم. همچنین ممکن است شب هنگامی که در خواب هستیم پوششمان کنار برود و بدون بیدار شدن روی خود را بپوشانیم، چون ضمیر نیمه‌آگاه واقعیت را ثبت می‌کند و خودکار به موضوع توجه دارد. شما این روند را به منزلة یک مثال دیگر عمل نیمه‌آگاه و یک مکانیسم کمکی مورد توجه قرار خواهیم داد. پس خوراند منفی (پس خوراند تصحیح اشتباه) بطور ناآگاه با اطلاع از این موضوع که چیزی غلط بوده به ضمیر نیمه‌آگاه فرستاده شده است. ضمیر نیمه‌آگاه هماهنگیهای لازم را بطور خودکار و غیرارادی انجام داده و موجب شده برای جایگزینی و تصحیح و جبران بدنی که سرد می‌شود واکنشهای معینی نشان دهد. شما باید در ذهن بسپارید که این دقیقاً همان کاری است که ما با تغذیة ضمیر نیمه‌آگاه، یک کار ذهنی معین را که می‌خواهیم بر آن تسلط داشته باشیم، انجام می‌دهیم. هر انحرافی از این موضوع بطور خودکار تصحیح شده و نتیجه‌اش تمرکز مستمر و مداوم است. پرواضح است که این پس‌خوراند روانی دربرگیرندة تعاملی پیچیده بین احساسات، هدفها و انگیزه‌هاست.
در اثنای ساعاتی که بیداریم نسبت به القائات حساسیت داریم. هرچند که با بی‌توجهی و ارزیابی نامناسب این حساسیت تضعیف شده و یا منحرف می‌شود. در طی یک استراحت کامل وقتی که ضمیر نیمه‌آگاه بویژه نسبت به تلقین حساس است، پریشان حواسیها کاهش می‌یابد. در حالی که تخیل قدرت بیشتری پیدا می‌کند (تأثرات) بی‌چون و چرا پذیرفته شده و به صورت تخیلات و اهداف در می‌آید. در جریان ارتباط بین ضمیر آگاه و ضمیر نیمه آگاه «وقفه» وجود ندارد.
وظیفة شما بهترین استفاده از قوة تصورات و تلقیناتتان می‌باشد. آنها وسایل و نیروهای طبیعی تسلط بر خویش هستند. ما قبلاً گفتیم که پیش شرط به کار بردن تلقین، تمایل ذاتی رسیدن به هدفی است که شما پیش روی خود قرار داده‌اید. برای دسترسی به هدف، شدت اراده، به عنوان یک کاتالیزور عمل می‌کند.
بزودی برایتان روشن می‌شود که تلقینهای همراه با شوق و شور دارای یک نیروی فوق‌العاده تشکیل می‌دهد. قبلاً با اشاره به مثالهایی از قدت باورنکردنی تلقین گفتیم، اگر انگیزة زیادی داشته باشید می‌توانید نیروی پنهان را به کار گیرید. عادتهای فکر و جسم از طریق تکرار دائم به وجود می‌آیند. چون قدرت شخصیت ما براساس نگرشها و عادات ماست، برای حداکثر استفاده از استعداد تمرکزمان خوب است خود را بطور دقیق سازگار کنیم.
خوب است به سراغ زمانی برویم که در رختخواب آرام غنوده و آمادة خواب هستید. بعد از حدود ۵ دقیقه استراحت شروع به استفاده از قوة تصور نموده می‌بینید دقیقاً به همان شکلی که دوست دارید تمرکز می‌نمایید. کاملاً دقت کنید و خود را بر یک کار مشخص متمرکز تصور کنید. تصویری از خود را با فراگیری، در ذهن سپردن، یادآوری اطلاعاتی که در پی آن هستید در اندیشه به وجود آورید.
لازم نیست استفاده از روش تجسم عینی، به مطالعه محدود شود، همان گونه که تمرکز نمی‌تواند از بیشتر فعالیتها جدا شود. عملاً، شما می‌توانید خود را در هر چیز موفق مجسم کنید. تصور کنید شما مجبورید یک سخنرانی کنید، اما در گذشته همیشه قبلاً و طی سخنرانی خیلی عصبی بوده‌اید. می‌توانید هر روز طی دو جلسه تمرین خودتان را در مقابل تماشاچیان آسوده احساس کنید.
به آسانی قادر به تمرکز روی آنچه مجبور به گفتنش بودید هستید. این به شما کمک می‌کند عصبیت را از قبل از بین برده و به اطمینان از یک سخنرانی خوب کمک می‌کند. ما این روش را با نتایج بسیار رضایت‌بخش در همسازی با مسألة ترس از صحنه در هنرپیشگان، نوازندگان و آوازخوانان به کار گرفته‌ایم. همین روش می‌تواند در مورد ورزشکاران برای بهبود اجرایشان به کار گرفته شود. ما همچنین این روش را با موفقیت زیاد در مورد افراد زیادی که مشکل افزایش سرعت و دقت در تندنویسی یادداشت برداری، ماشین‌نویسی و ضبط مکالمات سخنرانی داشته‌اند به کار گرفته‌ایم. برای به کارگیری روش تجسم عینی محدودیتی نیست.
به یاد داشته باشید که شما یک الگوی موفق مثبت را آگاهانه در فکر نیمه آگاه خود القا می‌کنید. شما باید هر روز دو تمرین ده دقیقه‌ای را موفقیت‌آمیز انجام دهید. نتایجی که شما به دنبال آن هستید تنها با چند روز تمرین با این روش به دست نمی‌آید. مطمئناً به نتیجه می‌رسید اما باید روش را بدون شک و محافظه‌کاری به کار گیرید. روش مذکور عملاً باید به صورت یک جریان به کار گرفته شود. به کار بردن آن بدون نتایج سودمند ناممکن خواهد بود. اگر دیدید وقتی می‌خواهید این تلقینها را به خود بدهید به خواب می‌روید سعی نکنید که بیشتر هوشیار و بیدار باشید تلقینها تا لحظه‌ای که به خواب می‌روید به ضمیر نیمه‌آگاه شما راه می‌یابد. اجازه ندهید سادگی این روش باعث شک شما در کارآیی آن بشود.
سؤالهایی که اغلب در رابطه با تجسم عینی روش پرسیده می‌شود عبارتند از: «آیا واقعاً در مورد من صادق است و چه مدت طول خواهد کشید تا من نتایج آن را ببینم؟»
پاسخ به سؤال اول آن است که برای شما به اندازة دیگران مفید خواهد بود، پاسخ دقیق آن براساس زمان ناممکن است، چون اشخاص مسائل متفاوتی دارند، گرچه ما دریافته‌ایم که وقتی شخص شروع به پیشرفت می‌کند، برنامه بسیار تسریع می‌شود چون هیچ چیز مثل احساس موفقیت نتیجه بخش نیست. بیشتر اشخاصی که روش تجسم عینی را به کار می‌گیرند طی ۲ تا ۴ هفته به نتایج محسوسی دست می‌یابند. این مدت مطمئناً در مقایسه با طول زمانی که شخص مسألة داشته، یک دوره کوتاه است. از شما می‌خواهیم دربارة روشی که ما ارائه کرده‌ایم تا وقتی که عملاً با آن کار نکرده‌اید پیشاپیش قضاوت نکنید. مصراً از شما می‌خواهیم از آنچه ما دربارة آن بحث کرده‌ایم دیدگاههای منفی برای خود ایجاد نکنید. موفقیت این شیوه در موارد زیادی به اثبات رسیده و از اتهام غیرعملی بودن و عدم کارآیی مبرا شده است.
در صورتی که احتیاج به کمک داشته باشید ما آماده‌ایم که کمک کنیم. فصل آخر دربارة خدمات مجانی تمرکز بحث می‌کند و ما امیدواریم شما در موقع مناسب از مزیت آن برخوردار شوید.
روانشناسی هنر تفکر خلاق را به ما می‌آموزد اما بندرت و مقدار کمی از مردم در این باره کاری می‌کنند. ممکن است عادات و قیدهای گذشته را دور ریخت و براساس اصول روانشناسی مستند و مستجکم زندگی کاملاً تازه‌ای ایجاد کرد. این اصول در استفاده از روش تجسم عینی که با دیگر عوامل که ما دربارة آن بحث کردیم جمع شده‌اند.
هرچه دلتان می‌خواهد در ضمیر و فکر خود مجسم کنید. این تصویر ذهنی در برنامة زندگی شما اعجاز می‌کند. بیشتر مردم همراه با تنبلی خواهان قدرت تمرکز خوبند، که بی‌فایده است. برای دسترسی واقعی به تمرکز باید خود را دارای این شایستگی ببیند. البته نمی‌شود فقط دربارة آن خواب دید. همة مردان بزرگ رویائی بوده‌اند، اما آنها رؤیای خود را به عمل در‌آورده‌اند. هدفها باید قبل از دسترسی در پیش چشم نمودار شوند و لازمة این کار تمرکز است. همة برنامه‌های پیشرفت با یک برنامة ذهنی شروع می‌شود. البته به خودتان مربوط است که با آن چه بکنید. افکار شما می‌تواند پراکنده بشود یا می‌تواند برای دسترسی به آخرین آرزوهایتان مورد استفاده واقع شود. شما با تجسم عینی می‌توانید قدرتهای خلاقی را که بی‌حرکت در فکر نیمه‌آگاه شماست برانگیزید. تصورات عینی شما را قادر خواهد کرد فکرتان را به مسیری که دارای قوة محرک است و می‌تواند برای هدف زندگی سازنده مورد استفاده واقع شود، معطوف کنید.
ویلیام جیمز گفته است: «بدبخت‌تر از کسی که در او چیزی جز دودلی عادت نشده وجود ندارد». اگر تصمیم گرفته‌اید که به تمرکز بهتری برسید، دنبال آن را بگیرید اگر پشتکار داشته باشید به آن خواهید رسید، چون وسایل خودبخود فراهم می‌شود. تلاش برای رسیدن به امر غیرممکن بی‌فایده و غیرعاقلانه است؛ واقع‌گرا باشید. هدفها مهمند، اما آنها را دست‌یافتنی و معقول بسازید. سفینة خود را به سوی ستاره‌ای بپرواز در‌آورید، که امکان رسیدن به آن باشد.
به دست آوردن تواناییهای بهتر تمرکز یک هدف معقول است که شما باید انتظار رسیدن به آن را بحق داشته باشید. ما نظریه‌های به دست آوردن این هدف را ارائه داده‌ایم، بقیة کار با خودتان است. از همین امروز شروع کنید تا در مسیر یک زندگی شادتر، باارزشتر، معنی‌دارتر و موفقتر قرار بگیرید.